Selen w organizmie człowieka – jaką odgrywa rolę?

Selen jest pierwiastkiem śladowym, który odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia człowieka. Mimo że zapotrzebowanie na selen jest niewielkie, jego obecność w organizmie jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania wielu procesów biologicznych.

Jednym z najważniejszych zadań selenu jest udział w antyoksydacyjnej ochronie komórek. Selen wchodzi w skład enzymów antyoksydacyjnych, takich jak peroksydaza glutationowa, które neutralizują wolne rodniki i chronią komórki przed stresem oksydacyjnym. Wolne rodniki są reaktywnymi cząsteczkami, które mogą uszkadzać DNA, białka i lipidy, prowadząc do rozwoju wielu chorób, w tym nowotworów, chorób serca i procesów starzenia się organizmu.

Selen jest również niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Wpływa na aktywność białych krwinek i produkcję przeciwciał, co pomaga w zwalczaniu infekcji. Badania wykazały, że niedobór selenu może osłabiać odpowiedź immunologiczną organizmu, zwiększając ryzyko infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych.

Dodatkowo, selen odgrywa istotną rolę w metabolizmie hormonów tarczycy. Enzymy zawierające selen uczestniczą w przekształcaniu nieaktywnej formy hormonu tarczycy (tyroksyny, T4) w jej aktywną postać (trójjodotyroninę, T3). Hormony tarczycy są kluczowe dla regulacji metabolizmu, wzrostu, rozwoju i utrzymania temperatury ciała. Niedobór selenu może prowadzić do zaburzeń funkcjonowania tarczycy, takich jak niedoczynność tarczycy.

Kiedy warto stosować suplementy diety z selenem?

Stosowanie suplementów diety z selenem może być korzystne w kilku sytuacjach. Przede wszystkim, osoby z niedoborem selenu w diecie powinny rozważyć suplementację. Niedobór selenu może występować w rejonach geograficznych, gdzie gleby są ubogie w ten pierwiastek, co przekłada się na niską zawartość selenu w lokalnej żywności. W Polsce poziom selenu w glebach jest umiarkowany, jednak osoby stosujące diety eliminacyjne (np. wegetariańskie lub wegańskie) mogą być narażone na jego niedobory, ponieważ selen występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego.

Suplementacja selenem może być również wskazana w przypadku osób z chorobami tarczycy. Jak wspomniano wcześniej, selen jest kluczowy dla metabolizmu hormonów tarczycy, a jego niedobór może pogarszać stan zdrowia pacjentów z niedoczynnością tarczycy czy chorobą Hashimoto. Badania wykazały, że suplementacja selenem może pomóc w redukcji poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych u osób z chorobą Hashimoto, co może przyczynić się do poprawy funkcjonowania tarczycy.

Ponadto, suplementacja selenem może być korzystna dla osób z osłabionym układem odpornościowym. Badania sugerują, że selen może wspierać odporność i zmniejszać ryzyko infekcji, szczególnie u osób starszych i tych z osłabioną odpornością. Selen jest również badany pod kątem swojego potencjalnego wpływu na zmniejszenie ryzyka niektórych nowotworów, choć wyniki badań są na razie niejednoznaczne.

Warto jednak pamiętać, że nadmiar selenu może być szkodliwy. Objawy zatrucia selenem (selenozą) obejmują wypadanie włosów, łamliwość paznokci, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, a w skrajnych przypadkach uszkodzenia układu nerwowego. Dlatego przed rozpoczęciem suplementacji należy skonsultować się z lekarzem i ewentualnie wykonać badania poziomu selenu we krwi.

Jakie są naturalne źródła selenu?

Najlepszym sposobem na dostarczenie odpowiedniej ilości selenu jest spożywanie zrównoważonej diety, bogatej w produkty zawierające ten pierwiastek. Do naturalnych źródeł selenu należą:

• Orzechy brazylijskie – są jednym z najbogatszych źródeł selenu. Już jeden orzech brazylijski dziennie może dostarczyć dzienną dawkę selenu.
• Ryby i owoce morza – takie jak tuńczyk, sardynki, krewetki i łosoś.
• Mięso i podroby – wątróbka, nerki, wieprzowina, wołowina i drób.
• Jaja – są dobrym źródłem selenu, szczególnie żółtka.
• Produkty pełnoziarniste – chleb pełnoziarnisty, owies, brązowy ryż.

Podsumowanie

Selen jest niezbędnym pierwiastkiem, który pełni wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka, od ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym, przez wspieranie układu odpornościowego, po regulację hormonów tarczycy. Stosowanie suplementów diety z selenem może być wskazane w przypadku osób z niedoborem tego pierwiastka, z chorobami tarczycy lub z osłabioną odpornością. Ważne jest jednak, aby suplementacja była przeprowadzana z rozwagą i po konsultacji z lekarzem, aby uniknąć potencjalnych negatywnych skutków nadmiaru selenu. W codziennej diecie warto stawiać na naturalne źródła selenu, takie jak orzechy brazylijskie, ryby, mięso, jaja i produkty pełnoziarniste, aby w naturalny sposób zapewnić organizmowi odpowiednią ilość tego cennego pierwiastka.